لرزه گیر یا دستگاهی که به نام ضد ارتعاش نیز شناخته می شود , یکی از تجهیزات دینامیکی است که در خط لوله , کمپرسور ها , دستگاه های سانتریفیوژ فن ها , توربین ها و … نصب می شود . وظیفه اصلی این قطعه , کاهش و حذف حرکت های لرزشی در طراحی های صنعتی بوده و به همین منظور مورد استفاده قرار می گیرند . نصب این قطعه باعث کاهش سر و صدا های داخلی و همچنین افزایش طول عمر دستگاه های صنعتی پرنوسان می گردد . در این مقاله سایت آریا صنعت قصد داریم درباره ی لرزه گیر های صنعتی و انواع آن ها نظیر لاستیکی صحبت کنیم .
آشنایی با لرزه گیر
در اغلب فرآیند های صنعتی و اجزای آن ها , به خاطر سرعت حرکت سیال یا فشار ناگهانی دما و فشار , نوساناتی ایجاد می شود . این نوسانات می تواند موجب حرکت های طولی و عرضی در دستگاه های صنعتی و اجزای آن ها بشود . برای مثال در سیستم های تبریدی , کمپرسور یکی از دستگا هایی است که نوسانات زیادی داشته و سر و صدای فراوانی تولید می کند . افزایش این نوسانات در ساختمان کمپرسور می تواند روی حرکات سیال در خط لوله نیز اثر گذاشته و باعث شکستگی خط لوله و یا برگشت سیال در خط لوله شود . همچنین این نوسانات به اجزای داخلی کمپرسور هم صدماتی را وارد می کند . امروزه برای کاهش این نوسانات داخلی و خارجی دستگاه های صنعتی , از تجهیزات ضد ارتعاش یا همان لرزه گیر ها استفاده می شود . لرزه گیر ها انواع متفاوتی دارند و به منظور های متفاوت مورد استفاده قرار می گیرند .
نصب این قطعه روی دستگاه های صنعتی موجب کاهش یا حذف نیرو های نوسانگر شده , در مجموع عمر دستگاه و خط لوله را افزایش می دهد . همچنین با استفاده از سیستم های ضد ارتعاش می توان خسارت احتمالی در خط لوله را کاهش داد .
عوامل ایجاد کننده نوسان و لرزش در فرآیند های صنعتی , شامل سه مورد زیر می شود :
استفاده از تجهیزات صنعتی مثل پمپ ها , توربین ها , کمپرسور ها و …
افزایش و کاهش ناگهانی دما در سیستم های فرآیندی و ایجاد انقباض و انبساط در خطوط لوله و دستگاه ها
جا به جایی های محوری در طول خط لوله و انحرافات جریان سیال
انواع لرزه گیر های صنعتی
امروزه از لرزه گیر های صنعتی برای کاهش ارتعاشات و لرزه های ایجاد شده در انواع فرآیند ها استفاده می شود ; که با توجه به نوع فرآیند و شکل ارتعاش ایجاد شده , می توان از طراحی های موجود برای انواع لرزه گیر بهره برد . به طور کلی انواع لرزه گیر ها را می شود به سه دسته زیر تقسیم بندی کرد :
لرزه گیر های لاستیکی
لرزه گیر های آکاردئونی
لرزه گیر های خرطومی-فلزی
در ادامه به صورت مختصر با این سه دسته آشنا خواهیم شد .
آشنایی با لرزه گیر های لاستیکی (Rubber Expansion)
مهم ترین کاربردی که از لرزه گیر های لاستیکی می شود , جهت حذف یا کاهش شوک های ناگهانی در خطوط لوله بوده و همچنین جهت جذب ارتعاشات و کاهش سر و صدا های خطوط لوله نیز مورد استفاده قرار می گیرند . همچنین از لرزه گیر لاستیکی می توان به منظور جذب ارتعاشات دمایی (انبساط و انقباض در خط لوله)بهره برد .
از لرزه گیر های لاستیکی اغلب موارد در صنایع مربوط به تهویه هوا , فرآیند های برودتی و حرارتی , خطوط لوله , طراحی های صنعت آب و فاضلاب , نیروگاه های برق و … استفاده می شود .
این مدل از از ضد ارتعاشات , در طرح های متنوع , از اجزاء زیر تشکیل شده است :
بدنه : بدنه لرزه گیر لاستیکی از مواد الاستومتر تولید می شود , که می تواند الاستومتر طبیعی و یا مصنوعی باشد .
پوشش : از کاور یا همان گوشش به جهت حفاظت از لایه های داخلی در برابر شرایط محیطی استفاده می شود . پوشش ضد ارتعاشات لاستیکی نیز می تواند از جنس الاستومتر طبیعی و یا مصنوعی باشد .
فلنج ها : برای اتصال این قطعات به خط لوله و یا دیگر دستگاه های صنعتی از فلنج و پیچ و مهره استفاده میگردد .
میل مهار : برای کنترل آن ها و کاهش میزان جا به جایی های ایجاد شده , به منظور حفاظت از ساختمان این قطعه از میل مهار در طراحی این تجهیزات استفاده می شود .
امروزه طراحی های متفاوتی برای لرزه گیر های لاستیکی صورت می گیرد . انتخاب این قطعه مناسب با توجه به شرایط محیطی و همچنین نوع فرآیند صنعتی و میزان ارتعاشات انجام می شود . ضد ارتعاشات بلادری , تک پره , چند پره , کاهنده , ماسوره ای , نامتقارن , جدار داخلی الاستومترو … از انواع متفاوت مدل لاستیکی است .
آشنایی با مدل آکاردئونی
اتصالات آکاردئونی نیز می توانند به مانند لرزه گیر در سیستم های فرآیندی مورد استفاده قرار بگیرد . این اتصالات بسته به نوع طراحی می تواند موجب کاهش ارتعاشات زاویه ای , محوری و همچنین جانبی در خطوط لوله شود . از جمله مزیت های ضد ارتعاشات آکاردئونی مقاومت بالا در برابر دما ها و فشار های بالاست .
در طراحی اتصالات آکاردئونی می توان از پره ها و طراحی های متفاوتی بهره برد . برای نصب این اتصالات نیز اغلب از فلنج و پیچ و مهره استفاده می شود . مهم ترین جزء در طراحی ضد ارتعاشات آکاردئونی , بلوز آن است . جنس بلوز , میزان انعطاف آن , ضخامت , شکل بلوز و تعداد پره های آن قابل تغییر بوده و روی کارایی این قطعه تاثیر می گذارد .
از انواع اتصالات آکاردئونی می توان به اتصالات منفرد , دوتایی , گاردانی , لولایی , نوسانی و … اشاره کرد .
آشنایی با اتصالات خرطومی-فلزی
در طراحی خطوط لوله علاوه بر استفاده از انواع لرزه گیر های آکاردئونی و یا لاستیکی , همچنین می توان از لوله های خرطومی-فلزی بهره برد . استفاده از خطوط لوله خرطومی , به خاطر انعطاف بالای آن ها امروزه بیشتر مورد توجه است . از مزیت های مهم لوله های خرطومی این است که می توان از آن ها به صورت مستقیم , وی شکل و یا زوایای دیگر بهره برد . نکته دیگری که درباره خطوط لوله خرطومی وجود دارد , این است که خودشان در کاهش میزان لرزش های سیستم موثر بوده و به همین جهت , برای حذف لرزش ها و کاهش ارتعاشات سیستم دیگر نیازی به تجهیزات تقویت کننده و پشتیبان نخواهد بود . به همین خاطر , استفاده از لوله های خرطومی-فلزی منجر به کاهش فضای مورد نیاز برای نصب خط لوله نیز می گردد .
طراحی اتصالات لوله خرطومی معمولا به صورت یک لایه و یا دو لایه صورت می گیرد . نقش لایه حفاظتی بلوز لوله خرطومی , محافظت از آن در برابر فشار های درونی خط لوله است . همچنین این لایه از خط لوله خرطومی در برابر شرایط محیطی نیز محافظت می کنند . برقراری اتصالات بین خطوط لوله و اتصالات خرطومی با استفاده از فلنج ها و یا جوش صورت می گیرد .
جمع بندی
در فرآیند های صنعتی به خاطر استفاده از تجهیزات دینامیک , جاری شدن سیال با سرعت های بالا و همچنین شرایط محیطی مثل دما و فشار , معمولا ارتعاشات و لرزش هایی در سبستم ایجاد می شود . برای حذف یا کاهش این ارتعاش ها باید از سیستم های ضد ارتعاش استفاده کرد . لرزه گیر ها انواع مختلفی دارند و به شکل های متفاوتی طراحی می شوند . لرزه گیر های لاستیکی , آکاردئونی و خرطومی-فلزی از مهم ترین طراحی های صورت گرفته برای این تجهیزات صنعتی است .
