در سیستمهای تأسیساتی و صنعتی، لرزه گیرها نقش بسیار مهمی در کاهش ارتعاش، جلوگیری از انتقال صدا و افزایش عمر تجهیزات دارند. اما مانند هر قطعه مکانیکی دیگری، لرزه گیرها نیز پس از مدتی کارکرد دچار فرسودگی یا خرابی میشوند. تشخیص بهموقع علائم خرابی لرزه گیر میتواند از بروز خسارتهای سنگین به پمپ، لولهها و سایر تجهیزات جلوگیری کند. در این مقاله از آریا صنعت با هم بررسی میکنیم که چه نشانههایی نشاندهنده خرابی لرزهگیر هستند، علت بروز آنها چیست و چه زمانی باید نسبت به تعویض لرزهگیر اقدام کرد.
چرا تشخیص خرابی لرزهگیر اهمیت دارد؟
لرزه گیر به عنوان بخشی از سیستم انتقال سیالات (آب، بخار، گاز یا روغن)، در معرض فشار، دما و ارتعاش دائمی قرار دارد. خرابی این قطعه ممکن است منجر به نشتی، شکستگی لوله، یا حتی از کار افتادن کامل سیستم شود. بازرسی منظم و شناخت علائم اولیه، باعث میشود قبل از ایجاد خسارت جدی، بتوان قطعه را تعویض کرد.
نشانههای رایج خرابی لرزه گیرها
خرابی لرزه گیر میتواند ظاهری یا عملکردی باشد. در ادامه رایجترین نشانهها را بررسی میکنیم:
۱. تغییر شکل ظاهری لرزه گیر
اگر سطح بیرونی لرزه گیر لاستیکی برآمدگی، چروک یا پارگی داشته باشد، نشاندهنده خرابی جدی است. در لرزه گیرهای آکاردئونی نیز اگر چینها از حالت منظم خارج شده یا تورم غیرطبیعی ایجاد شده باشد، به معنی آسیب در لایههای فلزی است.
۲. نشتی در محل اتصال
نشتی آب یا بخار در ناحیه فلنج یا رزوهها، یکی از اولین علائم خرابی لرزه گیر است. معمولاً این مشکل به دلیل پوسیدگی لاستیک، شل شدن پیچها یا از بین رفتن آببندی داخلی رخ میدهد.
۳. لرزش غیر عادی در سیستم
اگر پس از مدتی عملکرد سیستم پمپ یا لولهها دچار لرزش و صدای غیرطبیعی شود، ممکن است لرزه گیر خاصیت جذب ارتعاش خود را از دست داده باشد. این مورد در لرزه گیرهای فرسوده بسیار شایع است.
۴. تغییر رنگ یا بوی لاستیک
در لرزه گیرهای لاستیکی ارتعاشات صنعتی ایران (مارک زرد، آبی، قرمز و قرمزآبی)، تغییر رنگ سطح لاستیک یا بوی سوختگی نشاندهنده تماس با دمای بالاتر از حد مجاز یا مواد شیمیایی خورنده است.
۵. ترک های سطحی یا نشانه های خشک شدگی
با گذشت زمان و قرار گرفتن در معرض آفتاب، دمای زیاد یا بخار، لاستیک لرزه گیر خشک و ترکخورده میشود. این مشکل معمولاً در سیستمهایی که در فضای باز نصب شدهاند بیشتر مشاهده میشود.
دلایل اصلی خرابی لرزه گیر
خرابی لرزه گیر تنها به عمر مفید آن مربوط نیست، بلکه معمولاً نتیجه شرایط نادرست نصب یا بهرهبرداری است. مهمترین دلایل عبارتند از:
- نصب ناصحیح یا تحت زاویه نامناسب بین دو فلنج
- فشار یا دمای کاری بالاتر از حد مجاز لرزه گیر
- نبود تکیهگاه و مهار مناسب در دو سمت لرزه گیر
- قرار گرفتن لرزه گیر در معرض مواد شیمیایی یا روغنهای خورنده
- استفاده از لرزه گیر غیراستاندارد یا بیکیفیت
چطور قبل از خرابی جدی، مشکل را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص زودهنگام خرابی لرزه گیر، لازم است بازرسی دورهای انجام شود. بازدید چشمی هر شش ماه و تعویض دورهای هر سه تا پنج سال (بسته به نوع سیال و فشار کاری) توصیه میشود. در سیستمهای حساس، استفاده از دستگاههای سنجش لرزش و دما کمک میکند قبل از بروز نشتی، خرابی تشخیص داده شود.
تفاوت خرابی در انواع لرزهگیرها
| نوع لرزه گیر | علائم خرابی | علت رایج |
|---|---|---|
| لاستیکی مارک زرد | ترک و تغییر رنگ در سطح | فشار یا دمای بالاتر از ۶۰ درجه، مخصوص آب سرد |
| لاستیکی مارک آبی | پارگی در محل فلنج | نشتی یا فشار بیش از حد (بیش از ۱۶ بار) |
| لاستیکی مارک قرمز | نشتی در زمان کار با آب گرم | افت خاصیت الاستیکی بر اثر دمای بالا (۹۰ درجه) |
| لاستیکی مارک قرمزآبی | خشکی و کاهش انعطاف | استفاده طولانی در دمای بالا و فشار زیاد |
| آکاردئونی فلزی | تغییر شکل چینها یا نشت از جوش | خستگی فلز، خوردگی یا ارتعاش زیاد پمپ |
چه زمانی باید لرزه گیر را تعویض کرد؟
بهطور معمول لرزه گیرها با توجه به نوع و شرایط کاری، بین ۳ تا ۵ سال عمر مفید دارند. اما در صورتی که هر یک از نشانههای زیر مشاهده شود، باید سریعاً تعویض شوند:
- نشتی حتی در حد رطوبت جزئی در اطراف فلنج
- تغییر شکل بدنه یا عدم تقارن در لرزه گیر
- افزایش صدای کارکرد پمپ یا لرزش محسوس در لوله
- بو یا دود ناشی از حرارت بیش از حد روی لاستیک
- تغییر رنگ در قسمتهای نزدیک به محل اتصال
چطور از خرابی زودرس لرزه گیر جلوگیری کنیم؟
پیشگیری همیشه کمهزینه تر از تعمیر است. برای افزایش عمر لرزه گیر رعایت نکات زیر ضروری است:
- از لرزه گیر متناسب با فشار و دمای کاری استفاده کنید.
- قبل از نصب، تراز بودن فلنج ها و فاصله دقیق را کنترل کنید.
- از مهارکننده یا استاپ در دو سمت لرزه گیر استفاده کنید.
- در سیستمهای بخار، از عایق حرارتی مناسب استفاده شود.
- بهصورت دورهای اتصالات را بازدید و آچارکشی کنید.
جمعبندی و پیشنهاد آریا صنعت
خرابی لرزه گیر موضوعی ساده اما بسیار حیاتی است. با بازرسی منظم و انتخاب برند معتبر مانند ارتعاشات صنعتی ایران میتوان از خسارتهای سنگین جلوگیری کرد. لرزه گیرهای لاستیکی مارک زرد، آبی، قرمز و قرمزآبی، و همچنین مدلهای آکاردئونی فلزی این برند، همگی مطابق استانداردهای جهانی تولید میشوند و عمر کاری بالایی دارند.
برای مشاوره انتخاب مناسبترین لرزهگیر برای پروژه خود، با کارشناسان آریا صنعت تماس بگیرید.